Nadzwyczaj dogodne położenie terenów dzisiejszej Bydgoszczy nie mogło nie zwrócić uwagi pierwszych osadników. Według legendy byli nimi dwaj bracia Byd i Gost, którzy przywędrowali tu z południa Polski, poszukując na przemierzanych ziemiach takiej, na której mogliby się osiedlić. Każda kraina miała jednak wady, które ją, zdaniem braci, dyskwalifikowały. Aż w końcu, po wielu dniach wędrówki, Byd i Gost odnaleźli miejsce idealne, położone nad Brdą, w pobliżu Wisły, otoczone przez lasy, jeziora i rozlewiska, znajdujące się na skrzyżowaniu dróg, prowadzących na wszystkie strony świata. Tu właśnie postanowili założyć gród i nazwać go Bydgost.

Dzieje Bydgoszczy sięgają pierwszej połowy XI wieku, kiedy to na terenach dzisiejszego miasta, powstał gród. Za czasów panowania Kazimierza Odnowiciela, Bydgoszcz została podbita przez Pomorzan. Za sprawą Bolesława Krzywoustego gród został znów włączony w granice państwa polskiego i pojawił się po raz pierwszy w kronice Galla Anonima.

Wojny Władysława Łokietka z Krzyżakami w XIV wieku doszczętnie zniszczyły ziemię bydgoską. Okupacja krzyżacka na tych terenach trwała siedem lat (1330-1337). Odzyskał je dopiero następca Łokietka – Kazimierz Wielki. Strategiczne położenie Bydgoszczy na skrzyżowaniu szlaków handlowych doprowadziło 19 kwietnia 1346 roku do nadania jej praw miejskich. Miasto rozwijało się doskonale, zwłaszcza w dziedzinie rzemiosła i handlu, aż do połowy XVII wieku. Potop szwedzki (1655-1660) i wielka wojna północna (1700-1721) doprowadziły Bydgoszcz do ruiny.

W wyniku ustaleń, dotyczących pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku, Bydgoszcz została włączona do Prus. To właśnie za czasów panowania pruskiego zbudowano tu Kanał Bydgoski, łączący Wisłę i Odrę.

Insurekcja kościuszkowska w 1794 roku dała Bydgoszczanom chwilową nadzieję na wyzwolenie się spod panowania pruskiego. Co prawda wkroczył tu na czele swoich oddziałów Jan Henryk Dąbrowski i po krótkim oblężeniu zdołał zająć miasto, ale już po dwóch tygodniach, po klęsce powstania, generał wycofał się.

Po zwycięstwie Napoleona nad Prusami, Bydgoszcz została włączona w granice, utworzonego w 1807 roku przez francuskiego cesarza, Księstwa Warszawskiego. Jednakże już osiem lat później, po klęsce Napoleona w 1815 roku, miasto, zgodnie z postanowieniami Kongresu Wiedeńskiego, powróciło w granice Królestwa Prus i stało się siedzibą administracyjną Prowincji Poznańskiej.

Rewolucja przemysłowa z drugiej połowy XIX wieku nie ominęła Bydgoszczy. Miasto zaczęło się prężnie rozwijać. Włączono je do sieci kolejowej Prus, otwierano nowe zakłady przemysłowe, budowano domy mieszkalne, zagospodarowywano, niewykorzystane jeszcze, tereny.

Rozwój ten trwał aż do wybuchu pierwszej wojny światowej. Na mocy, kończącego wojnę, traktatu wersalskiego, Bydgoszcz powróciła do Polski. Oficjalne przejęcie władzy miało miejsce 19 stycznia 1920 roku. 20 stycznia zaś na teren miasta wkroczyli żołnierze Wojska Polskiego. Bydgoszcz w dalszym ciągu należała do województwa poznańskiego i stanowiła siedzibę władz powiatowych na jego terenie. Dopiero w 1938 roku została włączona do województwa pomorskiego.

Po wybuchu drugiej wojny światowej oddziały niemieckie wkroczyły do Bydgoszczy 3 września 1939 roku. Wtedy to w mieście rozegrały się wydarzenia, nazywane przez stronę polską „dywersją niemiecką w Bydgoszczy”, a przez niemiecką propagandę określane mianem „bydgoskiej krwawej niedzieli”. W czasie trwających do dnia następnego walk zginęło 365 osób, zarówno Niemców, jak i Polaków. Okrutna okupacja hitlerowska w Bydgoszczy rozpoczęła się 5 września i do 1945 roku pochłonęła około 10 000 ofiar. W tym czasie Bydgoszcz był stolicą rejencji w okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie.

Miasto zostało wyzwolone przez Armię Czerwoną, wspieraną przez oddziały Wojska Polskiego w dniach 23-27 stycznia 1945 roku. Bydgoszcz została stolicą województwa pomorskiego.

W latach powojennych miasto w dalszym ciągu rozwijało się przemysłowo oraz szybko rozrastało się terytorialnie. Rosła także liczba ludności.

W latach 50. pojawiły się tu nowe przedsiębiorstwa średniej wielkości. Niestety po 1989 roku wiele z nich upadło lub znacznie ograniczyło działalność.

Miasto rozwijało się także jako ośrodek akademicki. W 1951 roku otworzono tu Wieczorową Szkołę Inżynierską (obecny Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich). Istnieją tu także: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego oraz Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera (filia medyczna Uniwersytetu Mikołaja Kopernika).

Dzisiaj Bydgoszcz jest jednym z największych i najludniejszych miast w Polsce. Trwające obecnie, szeroko zakrojone, rozbudowa i rewitalizacja miasta, mają za zadanie nie tylko poprawić jego wygląd, ale także przywrócić mu dawną, wysoką pozycję gospodarczą.